Hemp (vải lanh Mèo hay vải sợi gai dầu) là loại vải rất quan trọng cho sự phát triển bền vững trong ngành dệt hiện nay. Bạn đã biết gì về loại vải mềm mại, thoải mái này? Cùng tìm hiểu tất tần tật những điều cần biết về vải sợi gai dầu nhé!
Giải đáp vải sợi gai dầu là gì
Vải sợi gai dầu là gì?
Vải Hemp là loại vải được làm từ sợi của thân cây gai dầu có tên khoa học là Cannabis sativa, cùng một loài với cây cần sa (marijuana). Cây gai dầu cung cấp sợi siêu bền, nhưng vì những tác hại của cây gai dầu đối với con người mà việc trồng và sản xuất rất khó khăn với người nông dân. Vải Hemp có độ thoáng khí tốt, bền và được sử dụng nhiều để may các hàng hoá cao cấp.
Lịch sử lâu đời của hemp
Nguồn gốc ra đời của chất vải hemp
Cây gai dầu là một phần quan trọng trong nền nông nghiệp của loài người từ thuở sơ khai. Sợi gai dầu đầu tiên tìm thấy trong một mộ cổ ở vùng Lưỡng Hà có niên hạn 8.000 năm trước Công nguyên. Người ta tin cây này đã được trồng làm thuốc ít nhất 10.000 năm trước, có nghĩa gai dầu là một trong những loài cây đầu tiên loài người đưa vào canh tác.
Cây gai dầu có tên khoa học là Cannabis sativa. Trong thành phần nhựa cây có chất tetrahydrocannabinol (THC), và một số chất gây nghiện khác, gọi là các cannabinoids. Đây mới là mục đích chính cây này được trồng rộng rãi khắp châu Á và châu Âu. Mãi đến đầu Thời Đại Đồ Sắt (Iron Age), khoảng 3.000 năm trước, người ta mới biết sản xuất vải gai dầu.
Đầu thế kỷ 16, cây gai dầu theo những con tàu thực dân đến Mỹ và bắt đầu trồng thành công ở Chile. Nhiều nhân vật cộm cán trong lịch sử Mỹ như tổng thống George Washington hay Thomas Jefferson đều là các chủ trang trại trồng và khai thác cây gai dầu cho mục đích sản xuất công nghiệp.
Về tính bền vững, cây gai dầu thường được coi là loại sợi ưa thích với tác động môi trường ít gây hại hơn. Cây gai dầu hữu cơ là một trong những loại sợi bền vững nhất mà bạn có thể sử dụng theo nhiều nguồn, bao gồm cả Trao đổi Dệt may và Tiêu chuẩn Môi trường Thực hiện cho Sợi (xây dựng cho cây gai dầu phi hữu cơ xếp hạng “C”, trong khi cây gai dầu hữu cơ được xếp hạng “A ” – đánh giá tốt nhất có thể). Nó có nhiều lợi ích về tính bền vững, nhưng các tác động có hại có thể đến từ quá trình ngâm hóa chất, tẩy trắng và các quy trình khác, vì vậy điều quan trọng là phải thực sự kiểm tra nhà cung cấp của bạn.
Cây gai dầu đã đóng một vai trò lớn và quan trọng trong lịch sử loài người, cạnh tranh với cây lanh để trở thành loại sợi dệt chính có nguồn gốc thực vật cho đến giữa thế kỷ 19. Người ta cho rằng con người đã sử dụng cây gai dầu lâu như họ đã sử dụng cây lanh, với phần còn lại của vải gai dầu có niên đại từ thiên niên kỷ thứ 5 trước Công nguyên ở Trung Quốc .
Cây gai dầu là duy nhất trong số các loại cây trồng khác ở chỗ mọi bộ phận của cây đều có công dụng và giá trị thị trường tiềm năng. Ngoài công dụng làm vải, dầu và hạt cây gai dầu còn được đưa vào thực phẩm và các sản phẩm làm đẹp. Cây gai dầu có thể được sử dụng cho các sản phẩm xây dựng, sơn, mực, giấy, bảng tổng hợp, má ly hợp, nhựa, nhiên liệu, dầu diesel sinh học và nhiên liệu rắn sinh thái.
Phân biệt giữa cây gai dầu (hemp) và cây cần sa (marijuana)
Nhận biết cây gai dầu vs cần sa
Thực ra, không phải cây họ Cannabis sativa nào cũng dùng để sản xuất chất gây nghiện được. Tùy mục đích sử dụng mà có hai dòng Cannabis sativa khác nhau.
Để sản xuất ma túy, người ta lai tạo ra cây cần sa (marijuana) có hàm lượng tinh dầu THC cao hơn 0,3%. Những cây này kết ra những nụ hoa có nhiều lông và sờ rất dính tay. Chất dính đó chính là nhựa cây giàu THC và các cannabinoids khác. Nụ càng dính thì càng có nhiều nhựa.
Cây gai dầu (hemp) để lấy sợi dệt vải lại khác. Hàm lượng THC trong cây rất thấp, dưới 0,3%, có nghĩa là gần như không có chất gây nghiện.
Người ta truyền tai nhau rằng sợi hemp lấy từ cây đực của Cannabis sativa, còn cần sa khai thác từ cây cái. Nhưng thực ra điều này không đúng. Đa số sợi gai dầu khai thác khắp thế giới lấy đều từ cây cái. Dòng gai dầu này không có khả năng phát triển những nụ dính nhựa.
Quy trình sản xuất vải sợi gai dầu
Sản xuất vải sợi gai dầu như thế nào
Thu hoạch cây gai dầu
Cây gai dầu được phát triển tốt trong thời tiết ôn hoà, mát mẻ, độ ẩm cao. Cây gai dầu thường được thu hoạch vào giữa tháng 8 hàng năm. Thời gian để cây tăng trưởng tốt khoảng 4 tháng. Thu hoạch cây gai dầu phải đúng thời điểm, nếu sớm quá thì vỏ không đủ dai, còn nếu muốn quá thì vỏ lại bị dày và khó quay thành sợi.
Tách sợi Hemp
Những cây gai dầu sau khi thu hoạch sẽ được đóng thành kiện và đem đi phơi khô. Sau khoảng 20 ngày, cây sẽ được đem ra tách vỏ. Vỏ được tách chiếm khoảng 2/3 thân cây tính từ rễ lên. Vỏ sẽ được bóc từ ngọn xuống góc cho đến khi lõi lỗ ra. Phần rễ vừa tách đem đi giã để làm sạch phần lõi, sau khi giã các sợi vỏ thân cây đã mềm hơn, co rút xoắn lại với nhau.
Quay sợi
Các sợi gai dầu sẽ được quấn lại với nhau rồi đem đi quay sợi. Đặt các vỏ cây liên tiếp với nhau, tước nhẹ đầu mỗi sợi gai để chúng nối lại với nhau. Các sợi sau khi được nối lại với nhau sẽ được đem lên guồng kéo sợi. Guồng kéo sợi này sẽ giúp các sợi gai dầu được xe thành một. Bước tiếp theo sẽ được căng lên làm khung quay để xử lý.
Hoàn thiện
Bước tiếp theo các sợi dài sẽ được đem đi dệt, chiều rộng thực của mảnh vải thường là khoảng 20 đến 30 cm. Ghim các sợi dọc cố định sau đó dùng con thoi để luồn các sợi ngang vào. Tấm vải sẽ được đem đi nhuộm để hoàn thiện thành phẩm.
Chất lượng sợi gai dầu
Gai dầu có chất lượng tuyệt vời
- Cây gai dầu là một trong những loại sợi mạnh nhất và bền nhất trong tất cả các loại sợi dệt tự nhiên.
- Bạn có thể nói nó trở nên tốt hơn theo tuổi tác! Cây gai dầu càng được sử dụng nhiều thì nó càng mềm.
- Cây gai dầu có khả năng chống lại tia UV, nấm mốc và nấm mốc.
- Cây gai dầu có khả năng thấm hút cao nên dễ nhuộm và là một loại vải tốt cho thuốc nhuộm tự nhiên. Tùy thuộc vào nhà máy và kỹ thuật chế biến, cây gai dầu tự nhiên có thể có màu trắng kem, nâu, xám, gần như đen hoặc xanh lục.
- Giống như vải lanh, cây gai dầu có đặc tính điều chỉnh nhiệt tuyệt vời, lý tưởng để giữ mát khi thời tiết ấm áp hoặc ấm áp khi thời tiết mát mẻ.
- Cây gai dầu có thể được giặt bằng máy và sấy khô. Nó ít nhăn hơn vải lanh và ít cần ủi hơn.
- Cây gai dầu trông rất giống với cây lanh. Sợi gai dầu có thể dài từ 3 đến 15 feet.
- Khả năng phục hồi đàn hồi của sợi gai dầu rất kém, nó co giãn ít hơn bất kỳ loại sợi tự nhiên nào khác.
- Cây gai dầu sở hữu đặc tính chống vi khuẩn. (Hemp Traders chia sẻ kết quả kiểm tra hợp pháp của bên thứ ba chứng minh điều này trên trang web của họ.)
- Sợi gai dầu có thể rất dài – từ 3 đến 15 feet!
Đánh giá vải sợi gai dầu
Ưu, nhược điểm của sợi vải gai dầu
Ưu điểm
- Cây gai dầu là thời trang chậm ! Nếu không được xử lý, nó có thể phân hủy hoàn toàn và thường chỉ mất ba tháng để phân hủy trong môi trường tự nhiên.
- Vải gai dầu rất lý tưởng để may quần áo, đặc biệt là váy và trang phục hàng ngày. Đó là một lựa chọn phổ biến cho áo phông do độ bền của nó. So với các loại vải khác, áo phông gai dầu có thể giữ được phom dáng lâu hơn. Vải gai dầu cũng phổ biến trong hàng dệt may trang trí nhà cửa, bao gồm khăn trải bàn và vải bọc.
- Cây gai dầu rất bền và có đặc tính chống tia cực tím khiến nó trở thành lựa chọn vải tuyệt vời cho những ai thích khám phá ngoài trời!
- Do đặc tính kháng khuẩn của nó, cây gai dầu có thể được trồng mà không cần hóa chất như thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ và thuốc diệt nấm.
- Trồng cây gai dầu không tốn nhiều đất và không góp phần phá rừng giống như các loại cây trồng khác.
- Cây gai dầu rất linh hoạt và có thể được pha trộn với các loại sợi tự nhiên. Tôi thích tính năng này!
Nhược điểm
- Nếu cây gai dầu được pha trộn với sợi tổng hợp, nó sẽ mất khả năng phân hủy sinh học.
- Mặc dù bền, nhưng một số người phàn nàn rằng vải gai dầu có thể hơi thô ráp trên da so với vải cotton. Mặc dù điều đáng nói ở đây là một số phương pháp xử lý (dù là phương pháp hữu cơ hay hóa học) đang cải thiện khía cạnh này của vải gai dầu.
- Trồng và thu hoạch cây gai dầu có thể tốn nhiều công sức (và nước)!
- Vải gai dầu vẫn còn khá mới trên thị trường và chưa được phổ biến rộng rãi, do đó, nó cũng có thể là một loại vải đắt tiền hơn.
Sử dụng vải sợi gai dầu trong cuộc sống
Gai dầu là lựa chọn tốt trong thời trang môi trường
Trong may mặc
Từ xưa đến nay, vải gai dầu vẫn được ưu tiên trong ngành may mặc. Bởi những ưu điểm vượt trội mà loại vải này đem lại đã giúp cho các loại áo quần phát huy được các tác dụng khi được sử dụng. Đặc biệt đối với áo phông, sau nhiều lần giặt vẫn còn nguyên mới, không bị nhăn nhúm, xê lệch hay chảy xệ. Một số trang phục được may từ vải Hemp như:
- Đầm
- Váy
- Quần dài
- Áo khoác
- Áo thun – áo phông
- Áo hoodie
- Quần áo cho trẻ em
Trang trí nội thất
Ngoài được sử dụng để may các loại trang phục, vải Hemp còn được dùng để sản xuất các sản phẩm trang trí nội thất. Với các tính năng chống ẩm mốc, độ bền cao vải Hemp được sử dụng rộng rãi trong không gian nhà ở:
- Khăn trải bàn
- Vải bọc
- Khăn lau vệ sinh
- Ga trải giường
- Vỏ chăn
- Vỏ gối
May phụ kiện
Ngoài ra vải Hemp còn được dùng để may giày, dép, mũ và các loại phụ kiện khác
So sánh gai dầu với các loại khác
Gai dầu so với những loại khác
Cây gai dầu so với bông
Cây gai dầu thường được so sánh với bông. Tuy nhiên, cây gai dầu là một lựa chọn bền vững hơn nhiều, vì việc trồng bông dẫn đến lượng nước tiêu thụ cao hơn và nhiều khí thải nhà kính hơn.
Ngoài ra, nghiên cứu đã chỉ ra rằng vải gai dầu sử dụng ít đất hơn để sản xuất so với bông và thải ra ít độc tố hơn vào môi trường. Nó được coi là carbon âm tính, hấp thụ nhiều cacbon hơn nó tạo ra trong khi cũng sử dụng một số lượng hạn chế thuốc trừ sâu.
Cây gai dầu là một lựa chọn tốt hơn nhiều so với bông khi nói đến môi trường. Khi chỉ xem xét sử dụng đất, cây gai dầu có thể tăng gấp đôi năng suất trên mỗi ha so với bông. Cây gai dầu cũng sử dụng ít nước hơn tới một phần ba , ít hóa chất hơn và ít đất hơn để trồng so với bông… nhưng nó cũng đắt hơn nhiều. Đây là lý do tại sao bông thường được kết hợp với cây gai dầu vì nó cải thiện khả năng chi trả của sản phẩm và giúp vải mềm hơn một chút trên da.
Cây gai dầu so với tre
Là sợi tự nhiên, viscose sợi gai dầu và sợi tre có nhiều điểm chung. Ví dụ, cả hai đều có thể dễ dàng phát triển mà không cần thuốc diệt cỏ hoặc thuốc trừ sâu. Chúng cũng không tốn nhiều đất như bông và không góp phần vào nạn phá rừng quá mạnh. Giống như tre, cây gai dầu cũng rất thoáng khí và thoải mái! Cả hai đều linh hoạt trong thời tiết ấm áp và lạnh, vì vậy tôi thấy mình mặc vải gai dầu và tre quanh năm như một phần trong tủ quần áo con nhộng của mình .
Nhưng cây gai dầu và cây tre cũng có những điểm khác biệt. Trong khi cây gai dầu được coi là một loại cỏ dại, tre là một loại cỏ lâu năm. Về hiệu suất, cây gai dầu khô nhanh hơn nhiều so với tre và có thể cứng hơn khi chạm vào so với tre. Tre cũng nhạy cảm hơn nhiều với nhiệt và hóa chất và có thể khó làm sạch hơn một chút.
Vải sợi gai dầu so với vải lanh
Sự khác biệt đầu tiên giữa cây gai dầu và vải lanh là cấu trúc và chiều dài của sợi. Sợi gai dầu có xu hướng dài hơn nhiều, làm cho chúng bền hơn và bền hơn nhiều so với vải lanh. Tuy nhiên, cây gai dầu cũng cần nhiều nước hơn để phát triển so với cây lanh (nơi lấy sợi lanh). Xét về điểm chung, sợi gai dầu và vải lanh đều là những loại vải thấm hút rất tốt, có khả năng phân hủy sinh học, thoáng khí và có thể dễ dàng nhuộm thành các màu khác nhau.
Tại sao vải sợi gai dầu lại đắt?
Cây gai dầu đắt hơn các vật liệu tương đương như bông do sản lượng hiện tại của nó bị hạn chế. Mặc dù bông được sản xuất hàng loạt, nhưng hiện tại chỉ có một số nhà cung cấp hạn chế sản xuất vải gai dầu. Mặc dù nó đang trở nên phổ biến hơn nhưng nó vẫn được coi là một loại vải thích hợp, dẫn đến giá của nó cao hơn.
Một số lưu ý khi sử dụng vải sợi gai dầu
Chú ý khi dùng sợi hemp
- Không giặt với nước nóng: Nhiệt độ khuyên dùng với vải Hemp khoảng 30 đến 40 độ C. Khi giặt với nước quá nóng sẽ làm mất đi các tính chất vật lý có trong sợi hepm
- Phơi những nơi thoáng mát: Vải Hemp thường dày có độ hút ẩm cao, nên khi phơi chọn nơi thoáng đãng, có gió và nắng nhẹ. Mục đích để vải nhanh ráo nước và không gây ra mùi hôi khó chịu.
- Sử dụng nước xả vải: Vải Hemp hơi thô nên giặt bạn có thể cho thêm nước xả vải. Một phần giúp sản phẩm được thơm lâu, một phần giúp cho sợi vải được mềm hơn.
Những thông tin thú vị về vải sợi gai dầu
Những điều thú vị
- Quyển Thánh Kinh đầu tiên được làm từ vải Hemp.
- Hãng Levi Strauss sản xuất quần jean có nguyên liệu gốc từ vải Hemp.
- Hoạ sĩ Vincent Van Gogh sử dụng vải Hemp để vẽ.
- Truyện Alice ở Xứ Sở Thần Tiên đã từng được in trên giấy làm từ Hemp.
- Những sản phẩm được làm từ Hemp đều có khả năng tự phân huỷ .
- Các hạt cho chim ăn ở Mỹ là những loại hạt cùng với giống cây gai dầu.
- Hemp là một thần dược có thể trị được rất nhiều bệnh.
- Hemp chứa hàm lượng chất xơ cao hơn các loại thực phẩm khác.
- Vải Hemp không bị hư hỏng khi phơi ở nhiệt độ cao và có khả năng chống được tia UV.
- Hemp có thể sử dụng làm các chất tẩy rửa trong gia đình nhưng không gây độc hại.
- Về mặt dinh hưỡng Hemp là một loại thức ăn mà không loại thức vật nào có thể so bì được.
Lời kết
Vải sợi gai dầu là một loại vải cao cấp được sử dụng hầu hết trên toàn thế giới. Ngoài sử dụng trong may mặc, vải Hemp còn có các công dụng hữu ích giúp tạo ra các sản phẩm phục vụ nhu cầu cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Qua bài viết trên, chúng tôi hy vọng sẽ truyền đạt được những thông tin hay đến được với các bạn. Chúc các bạn sức khoẻ và thành công.